Een ander populair volksvermaak was het katknuppelen. Tussen twee palen werd een touw gespannen waaraan een ton hing met een levende kat erin. De deelnemers aan het spel gooiden om de beurt met knuppels naar de ton, totdat die uit elkaar viel. De hoofdprijs was voor degene die de kat eruit wist te knuppelen. Kort voor 1900 werd het hardvochtige spel wettelijk verboden, evenals ganstrekken, palingtrekken en pauwknuppelen.
In Enkhuizen werd gedanst op muziek van de grammofoon. Op dit eerste Westfriese Sporten Attractieterrein stond in 1915 achter de dansvloer een zweefcaroussel.(P.M. Rooker, Enkhuizen)
Als kermisvermaak bleef het echter nog lang bestaan, maar dan met een blokje hout in de ton. Verder was er een koekhakblok, stonden er twee kramen met speelgoed en allerlei lekkers en werd er gerookte paling verkocht. De draaimolen kostte één cent.
Dat was ook de prijs voor een glas limonade, die werd gemaakt van azijn, stroop en water. 's Avonds hielden de mannen en vrouwen kermis. Ook jongelui van andere dorpen kwamen op het feest af. Dat leidde na stevig innemen van sterke drank nogal eens tot verhitte hoofden. De Aartswouders zetten dan een lied in:
Klorren is een rottegat
Barregorn een moddergat
Winkel is een spreeuwennest
Ierswoud is het allerbest.
Daarmee waren de poppen aan het dansen.
De ‘Winkelder spreeuwen’ noch de jongens uit Kolhorn of Barsingerhorn lieten zich dat zeggen. Veelal kon de gemeenteveldwachter de orde niet handhaven. Hij kreeg dan assistentie van een onbezoldigd rijksveldwachter voor wiens grove knuisten iedereen ontzag had.
Kermisvrijster
Een Westfriese dorpskermis begon op zondagmiddag omstreeks drie uur na de kerkdienst en duurde drie dagen. Voor jong en oud was dansen tot diep in de nacht in het café de hoofdzaak. Voor 1940 vroeg een jongen vaak al van tevoren aan een meisje om kermis met hem te vieren. Soms vond men elkaar tijdens het dansen. In Schagen was er omstreeks 1870 op het kerkhof een vrijstermarkt voor het kiezen van een kermisvrijster.
De kermis trok ook gelukzoekers, die de mensenmenigte probeerden te verleiden tot kansspelen, maar loterijen en dobbelen waren verboden. (AWG)
Na de zondag begon dan op maandagmorgen om tien uur de danspret opnieuw met het ‘eerste deuntje’. Dat tijdstip was omstreeks 1950 ook het begin van de ochtendpauze van melkfabriek Eureka in Binnenwijzend. De fabrieksarbeiders stapten in hun werkkleding en op natte sokken de dansvloer op van het naast de fabriek gelegen café De Zeven Groene Bomen. Tijdens het dansen was er een wedstrijd om ballonnen uit te trappen. De ballonnen waren bevestigd aan de enkels van de vrouwen. Dat uittrappen was niet makkelijk op die natte sokken en gaf aanleiding tot veel hilariteit. Wie overbleef met haar ballon won de eerste prijs. Ook 's avonds werd er volop gedanst in De Zeven Groene Bomen. Dat was op dinsdag pas het geval na de avonduitvoering van de plaatselijke rederijkerskamer Door Eendracht Nut en Genoegen (DENEG). Overdag moest de caféhouder de planken vloer die over de kolfbaan was gelegd, schoonmaken en de herbergzaal inrichten met stoelen.
Van dansmuziek op kermissen is al voor 1600 sprake. De speellieden hadden altijd wel werk. Of ze hielden een dansschool of ze speelden op de kermis of op bruiloften.
Een blik op de Schager kermis, die op de Markt werd gehouden. Naast café De Beurs stond het variété-theater. De directeur/eigenaar nodigde het publiek tegen betaling in zijn tent. (HVS)
