Kroniekschrijvers
Diverse personen hebben in de verschillende Westfriese steden de geschiedenis van hun stad beschreven. Meestal deden ze dat uit pure liefhebberij. Soms werd het hen door het stadsbestuur gevraagd.
De oudste en meest bekende stadsgeschiedschrijver van Hoorn was Theodorus Velius. In 1604 verscheen zijn Chronijk van de stadt Hoorn. In de eeuwen erna verschenen meerdere vervolgen op dit boek.
Dirck Volckertsz. Seylmaker (1572-1630) was stadsdokter van Hoorn. Hij verlatiniseerde zijn naam tot Theodorus Velius, zoals wel meer vooraanstaande geleerden in die tijd deden. Op de door hem geschreven Chronijck van de stadt van Hoorn staat de Eenhoorn, symbool van de stad. (AWG)
Gerardt Brand beschreef in opdracht van het stadsbestuur uitgebreid de geschiedenis van Enkhuizen, terwijl predikant Sebastiaan Centen zowel de kroniek van Velius als die van Brand aanvulde. Als kroniekschrijver van Schagen geldt Dirk Burger van Schoorel. In 1710 verscheen zijn Chronijk van Schagen. Burger van Schoorel schreef ook de Cronijk van Medenblik. Voorts stelde hij de Cronijk van Schoorl samen. Deze drie boeken zijn later in één band verschenen.
De grote kroniekschrijvers waren hoog opgeleide mensen, zoals artsen en theologen. Minder bekende kroniekschrijvers vulden hun voorgangers aan of tekenden eigen bevindingen uit hun eigen tijd op. Hun beroepen liepen uiteen, van timmerman tot klokkenmaker.
Deense ossen op Hoornse markt
Een stad ontstaat niet zomaar. Van belang was vooral de aanwezigheid van water. Vervoer over water was sneller dan over het drassige land. In het waterrijke West-Friesland zochten de mensen hoog gelegen plaatsen om te wonen. Op hoge zandruggen en langs dijken ontstonden daarom de eerste nederzettingen. De hooggelegen zandrug rondom de latere Laurenskerk van Alkmaar bood de boeren al in de prehistorie een geschikte woonplaats.
Als een fotograaf vroeger een foto wilde maken in de buitenlucht, kwamen daar veel mensen op af. Op het Grote Noord te Hoorn poseerden rond 1900 dienstmeiden, winkelpersoneel en ook veel kinderen. Sommige winkels in deze straat zijn hier al meer dan 100 jaar gevestigd. (ZZM)
Het oorspronkelijke Enkhuizen lag meer oostwaarts, een eind voorbij de huidige kustlijn. Omdat de inwoners steeds meer overstromingen te verduren kregen, besloten zij omstreeks 1326 hun woonplaats meer westwaarts op te bouwen. De nieuwe nederzetting ontstond aan en op een dijk, de huidige Vissersdijk en Breedstraat, onderdeel van de Westfriese Omringdijk. De bewoners waren vooral vissers.
Onder het oude stadhuis van Hoorn, dat in 1797 is afgebroken, was een gevangenis. In 1573, nadat de Westfriese steden de zijde van Oranje hadden gekozen, werden hier Spaanse soldaten gevangen gezet. Zij stonken zo erg, dat gevangenisbewaarders er ziek van werden. Het oude stadhuis, geschilderd door Isaak Ouwater, stond aan de Rode Steen. Executies werden op het midden van het plein voltrokken. Rechts de Waag. (WFM) 