In 1870 kwam er een geregelde stoombootdienst over de Zuiderzee tussen Hoorn en Amsterdam tot stand met het raderstoomschip ‘Stad Hoorn’. Op de foto uit 1880 ligt het schip afgemeerd aan het Hoofd te Hoorn. In 1884 werd de dienst beëindigd. (AWG)
Vooral in de marktplaatsen Hoorn en Schagen, waar de kooplui met lede ogen toezagen hoe de grote koopvaarders rakelings aan hun neus voorbij gingen, zijn sindsdien legio plannen ontworpen om door een aparte scheepvaartverbinding met het Noordhollands Kanaal het isolement te doorbreken.
Dat zou eerst in de volgende eeuw lukken en dan nog maar ten dele. Amsterdam heeft jarenlang profijt getrokken van het Noordhollands Kanaal. De vaartijd was teruggebracht van dagen op de Zuiderzee tot achttien uren; de vaarkosten van 83 gulden voor een koopvaarder van tweehonderd ton leverden een besparing op van 367 gulden vergeleken met het vroegere transport over de Zuiderzee met lichters.
De dienst Enkhuizen-Stavoren ging in 1886 van start met twee raderstoomboten voor passagiers, en een stoomboot voor goederen. Iedereen was vol lof over de schepen; het tijdschrift Eigen Haard schreef: ‘Aan boord getreden wordt de indruk gewekt van kracht en zeewaardigheid’. De passagierschepen konden 450 mensen vervoeren. Op de foto uit 1900 ligt de ‘Holland’ aan de kade in Enkhuizen. (J. de Jong, Enkhuizen)
Weldra werden jaarlijks een kleine 2000 zeezeilschepen, telkens met behulp van twaalf à twintig paarden door het kanaal getrokken. Daar bovenop kwamen nog 8000 kleinere binnenlandse vaartuigen en nog evenveel voor de Zaanstreek bestemde houtvlotten. Toen rond 1850 in Amsterdam de discussie ontstond om voor de steeds groter wordende ijzeren stoomschepen een kanaal door de duinen bij Velsen te graven, door ‘Holland op zijn smalst’, begon Noord-Holland ten noorden van het IJ zich ongerust te maken. Dit gebied vreesde voor een nieuw isolement. Zou Noord-Holland met de komst van het Noordzeekanaal weer een ‘schiereiland’ worden zoals vóór 1824?
Hinderlijke stoomboten
Grote veranderingen hingen in de lucht. De tijd van de grote zeilschepen liep ten einde. Stoom had de toekomst, zeker nadat in 1841 de scheepsschroef was uitgevonden.
Een afbeelding van de zomerdienstregeling van de stoombootdienst Alkmaar Packet uit 1906. Rechts de Bierkade, van waar de schepen vertrokken. De twee salonboten van de Alkmaar Packet maakten onder andere tochtjes via het Alkmaardermeer en de Zaanstreek naar Amsterdam. (RAA)