Van de VOC-werf in Enkhuizen liepen 108 schepen van stapel, van die in Hoorn 102. Alle zes VOC-werven bouwden 1461 schepen. Op de VOC-werf in Enkhuizen waren in de eerste helft van de achttiende eeuw tussen de 150 en 200 man aan het werk, onder wie scheepstimmerlieden, spaanderrapers en breeuwers.
Hoorn en Enkhuizen hadden ook elk een kamer van de West-Indische Compagnie. Deze Nederlandse handelsvereniging bestond korter dan de VOC en was minder succesvol. De WIC dreef handel in het Atlantisch gebied buiten Europa.
Aan de Buitenluiendijk te Hoorn was de timmerwerf van de VOC gevestigd. Ruim honderd schepen van de compagnie liepen hier van stapel. Tekening van Cornelis Pronk uit 1727. (AWG) Veel zout nodig
In de Hoornse havens werden vooral hout en zout aangevoerd: Veel zout was nodig voor het pekelen van kaas, ansjovis en haring. De winning van zout uit buitendijks veen werd verboden nadat de Sint Elisabethsvloed van 1421 opnieuw grote stukken veen ten oosten van Enkhuizen wegsloeg. Zo nam de Zuiderzee in omvang toe. Enkhuizen en Hoorn gingen voortaan ruw zout kopen in Frankrijk en Portugal. Het zuiveren van dit zout gebeurde in zoutpannen of zoutketen waar het werd gekookt.
Molen De Krijgsman aan de Noorderdracht in Oosterblokker werd gebouwd in 1897. (Stichting Molen de Krijgsman, Blokker)
Daar werkten de zoutzieders, ook wel de pannemannen of keetluiden genaamd. Enkhuizen telde in 1632 wel 63 zoutketen. Hoorn was vooral een knooppunt in de handel in ruw zout tussen Frankrijk en Spanje en het Oostzeegebied. De stad telde slechts vijf zoutpannen, Alkmaar vijftien. De zoutziederij in Alkmaar bleef door de kaasmakerij lange tijd van groot belang.
Levendige walvisvaart
Scheepsbouw verplaatste zich na 1400 van het platteland naar de stad, waar het arbeiderspotentieel groter was. De grotere schepen werden op gespecialiseerde werven gebouwd. Vooral Hoorn kende een bloeiende scheepsbouw.
Gezicht op Alkmaar vanuit het Zeglis. Links op het schilderij dat omstreeks 1700 is geschilderd, is de houtzaagmolen te zien. Tegen de loods staan planken en balken. In het midden is de Hoge Brug bij de Boompoort zichtbaar. (SMA) 