Volksoproer in Enkhuizen
Daarmee keerde de politieke rust weer, maar inmiddels had Karel V met een veel groter probleem te kampen gekregen: de snelle uitbreiding van de Hervorming. Karel, en vooral zijn fanatieke opvolger Filips II, probeerden dit te onderdrukken met strenge plakkaten die de vrije uitoefening van de protestantse godsdienst verboden. De Spaanse Inquisitie, de gehate gerechtshoven tegen de ketterse protestanten, dreigde te worden ingevoerd.
In 1787 was Hoorn het toneel van rellen tussen patriotten en prinsgezinden. Daarbij werd een aantal Oranjeklanten opgepakt. Hun aanhangers demonstreerden op het Rode Steen voor het oude stadhuis voor hun vrijlating. (MSG)
In economisch opzicht waren de jaren 1565 en 1566 rampzalig. Armoede en hongersnood brachten het volk in beroering.
De Geuzen boekten hun eertste succes op 1 april 1572 toen zij Den Briel innamen. Aanvankelijk was ‘geus’ een scheldnaam geweest voor de oppositie in de Nederlanden; het komt van het Franse woord voor bedelaars. Men nam echter de naam over als een eretitel. Korte tijd na de inname van Den Briel ontstond een volksopstand in Enkhuizen toen de Spaansgezinde burgemeesters probeerden een vendel soldaten in de stad te legeren.
Gravure van een patriot, die wijst op de door de regenten geschonden stadsrechten. (WFM)
Met steun van de schutterij werd het stadsbestuur afgezet en de Oranjevlag gehesen. Sonoy, aanvoerder van de watergeuzen en door Willem van Oranje aangesteld tot zijn gouverneur in het Noorderkwartier, trok met zijn mannen de stad binnen. Vanuit Enkhuizen verspreidde de opstand zich binnen enkele weken over vrijwel geheel Noord-Holland. Medemblik ging pas over toen de stad door Enkhuizers werd belegerd. Alleen Amsterdam bleef Spaansgezind. Toen in december 1572 de Spanjaarden beleg sloegen voor Haarlem, betekende dit dat het noordelijk deel van Holland van het zuiden was afgesneden.
Hollands Noorderkwartier ging in deze periode over op zelfstandig bestuur, mede gevoed door de aloude sentimenten van Westfriese vrijheid.
Het Prinsenhof aan de Westerstraat in Enkhuizen was de vergaderplaats van de admiraliteit van het Noorderkwartier. Het kanon links had de Enkhuizer kapitein Volkert Kanonynx per ongeluk buitgemaakt in 1622. Toen een Vlaams schip werd opgeblazen belandde het kanon aan boord van de Enkhuizer kapitein. Hij nam dit ‘Rode Paard’ mee naar huis en stelde het tentoon op de binnenplaats van Het Prinsenhof. (AWG)
