Kerken werden overgenomen en kloosters gesloten. Eerder al waren tot in de verre omgeving kerken en kloosters platgebrand om de Spanjaarden geen steunpunten te verschaffen. Ook de eerbiedwaardige abdij van Egmond werd op 7 juni om die reden grondig verwoest. Het lood van de daken werd tot kogels omgesmolten; het puin gebruikt om de wallen van Alkmaar te versterken.
In 1573 koos Alkmaar de zijde van Willem van Oranje. De omwenteling ging met veel geweld gepaard. Diederik Sonoy, bevelhebber van de troepen van Oranje, liet op 23 juni vijf katholieke geestelijken gevangen nemen en overbrengen naar Enkhuizen. Daar werden zij voor het stadhuis mishandeld en opgehangen. (RAA)
Op 23 juni 1573 bestormde Sonoy het klooster van de Minderbroeders, waar vijf geestelijken gevangen werden genomen. Deze werden naar Enkhuizen overgebracht, waar ze ter dood werden veroordeeld. Tegenover het stadhuis werden ze opgehangen. Als de Martelaren van Alkmaar zijn ze de geschiedenis ingegaan.
Sonoy had van de Staten van Holland opdracht gekregen om streng op te treden tegen alle uitingen van het paapse geloof. De grote massa was namelijk nog altijd katholiek. Sonoy richtte een buitengewone rechtbank in, die zo wreed optrad dat die al gauw de bijnaam kreeg van de Noordhollandse ‘Bloedraad’. Leden van de rechtbank, die eerst te Alkmaar en later op het Slot van Schagen was gevestigd, waren onder meer Johan van Foreest, schout van Alkmaar, Joost Huikesloot, schout van Hoorn, Willem van Roon en Willem Mostert.
De hervormde kerk van Schagen uit 1450, omstreeks 1790 geschilderd door Hendrik Tavenier. In de Middeleeuwen was de kerk gewijd aan St. Christoforus. (F. Timmer, Schagen)
De kwellingen geschiedden ‘met sulke rigoreuze, ongebruikte en tyrannieke manieren en wegen van doen dat nooit eenige Tyrannen, noch Barbaren, Tartaren noch Scythen diergelijke gepleegt en hebben’, aldus een 17de-eeuwse geschiedschrijver. Sonoy kon zijn gang gaan tot 1588. Vanwege zijn wreedheid verloor hij de steun van stadhouder prins Maurits en week uit naar Engeland.
De roomskatholieke kerk van Wognum was in 1836 de oorzaak van een conflict tussen burgemeester J. Commandeur en pastoor J. van Dijk. Voor Van Dijk kon het godshuis niet mooi genoeg zijn, maar volgens de burgervader gaf Van Dijk te veel geld uit aan de restauratie van de kerk en de pastorie. Aan de ruzie kwam pas een einde door de dood van de pastoor in 1838. (WFM) 