Het betrof voornamelijk goederenvervoer, maar er was ook plaats voor zestig passagiers.
In 1948 werd met het passagiersvervoer gestopt, de trein en de bus hadden deze taak overgenomen. De rederij – kortweg vaak de Hoornse Boot genoemd – ging verder als expeditiebedrijf met vrachtauto's en werd in 1964 door P.R. Komen N.V overgenomen. De veerdienst Enkhuizen-Stavoren werd in 1886 door de Alkmaarse reder Cornelis Bosman met de twee raderstoomboten ‘Holland’ en ‘Friesland’ gestart. Eind 1898 werd het spoorpont ‘Stavoren’ in de vaart genomen. Goederenwagons reden op de boot en in Stavoren er ook zo weer af. Het werd een groot succes. Al voor de Tweede Wereldoorlog zakte het vracht- en passagiersvervoer in en per 1 januari 1936 werd de spoorpontdienst opgeheven. De veerdienst bleef ook na de oorlogsjaren bestaan, maar was zwaar verliesgevend. In de jaren vijftig werden de schepen van de dienst verkocht. De Staverse Boot had zijn tijd gehad.
Overhaal in Avenhorn. (C. Modder, Aartswoud)
De Molleboot
Naast deze stedelijke ondernemingen waren er hier en daar ook activiteiten met een kleinschaliger plattelandskarakter. Jacob Mol uit Avenhorn startte een schroefstoombootdienst via de Beemsterringvaart op Purmerend. Zoon Jan was machinist, familielid Jacob dekknecht en vrouw Mol runde de restauratie aan boord van wat met recht ‘De Molleboot’ heette. Toen het wegvervoer opkwam, werden de bakens verzet en ontstond Autotransportbedrijf Mol.
Ook vanuit Broekerhaven was er zeker al vanaf de eeuwwisseling een druk verkeer over de Zuiderzee. Minstens zes groentenkagen, eigendom van Bovenkarspelse en Grootebroeker groentenhandelaren, voeren op Amsterdam. Eerst kleine platbodemscheepjes, later tjalken en klippers. Kees Boon, de latere burgemeester, was de eerste die een motor in z'n kaag liet plaatsen, Dirk Visser deed dat wat later ook. Beide schepen gingen de Broekerhavender geschiedenis in als ‘de metór’.
Steeds vaker werd de schipper ook eigenaar van zijn schip. Broekerhaven telde dan ook een aantal echte schippersfamilies: Davidson, Deen, Ham, Mantel, Karel, Rooker, Snel en Stienstra. De mannen aan boord hielden de tradities hoog: de driekleur in top op een door-de-weekse dag betekende dat een schipperszoon of -dochter ‘te aantekenen ging’, ofwel in ondertrouw. Op de twee zondagen daarna hing de vlag ook in top. Als er een dode aan boord was, waaide er een lange vleugel in de mast. Andere schepen hadden tot de begrafenis de vlag halfweg in het want hangen.
Na de oorlog concurreerde het wegvervoer de scheepvaart helemaal weg.
In de haven van Broekerhaven werden tuinbouwproducten uit Het Grootslag overgezet op schepen naar Amsterdam. (K. Steltenpool, Broekerhaven)
Zeelui terug
De meest recente ontwikkelingen in West-Friesland hebben weer iets van het vroegere internationale karakter in de havens teruggebracht. Nu liggen er echter geen koopvaardijschepen, klaar om naar allerlei windstreken uit te varen, maar pleziervaartuigen, vooral bestemd voor recreatie op de voormalige Zuiderzee. In het hoogseizoen is het in de havens van Hoorn, Enkhuizen en Medemblik weer een drukte van belang en net als vroeger treffen we er zeelui aan van allerlei slag en uit diverse windstreken.
Gebruikte afkortingen:
AWG : Archiefdienst Westfriese Gemeenten, Hoorn
HVS : Historische Vereniging Schagen e.o., Schagen
HVSP : Historische Vereniging Sint Pancras
OVM : Oudheidkundige Vereniging Medenblick, Medemblik
PC : Particuliere Collectie
RAH : Rijksarchief Noord-Holland, Haarlem
SLV : Stichting Langedijker Verleden, Zuid-Scharwoude
SMA : Stedelijk Museum Alkmaar
WFM : Westfries Museum, Hoorn
ZZM : Zuiderzeemuseum, Enkhuizen
© 1999 Uitgeverij Waanders b.v., Zwolle
Druk: Waanders Drukkers, Zwolle
ISBN 90 400 1102 8
Deze aflevering is mede tot stand gekomen dankzij de financiële ondersteuning van NacoFerries BV in Amsterdam.
Foto van de schuit van Joost Franken (2e van links) uit De Streek. (M. Reus, Grootebroek)
