Nog stond in 1998 de markt op nummer zes van de landelijke lijst, maar het ouderwetse marktwezen is ook daar in dalende lijn. Van alle veilingen van weleer is The Greenery in Zwaagdijk nog de enige in West-Friesland. Duizend Noordhollandse waterschappen smolten samen tot zeven. Weldra zal er nog maar één mega-hoogheemraadschap bestaan.
De Zuiderzee werd IJsselmeer. Met de Wieringermeerpolder kreeg West-Friesland in 1930 21.000 ha. nieuw buurland, bewoond door mensen uit heel Nederland. De Markerwaarddijk verbond Enkhuizen met Lelystad. De duinen en stranden van Noord-Holland zijn internationaal bezit geworden. Al deze veranderingen brachten een tegenstroom tot stand met onmiskenbaar romantische trekken. Een initiatief van Pieter Opperdoes Alewijn uit Hoorn redde in 1862 het tweehonderd jaar oude barokke praalgraf van Reynout van Brederode dat in het kerkje van Veenhuizen stond te verkommeren. De havensteden aan de Zuiderzee met hun kleurrijke klederdrachten werden honderd jaar geleden door schilders ontdekt. Volgens hen bestond de bevolking louter uit deugdzame vissers. Startpunt voor het reisje-Marken was meestal het bij kunstenaars geliefde hotel van Leendert Spaander aan de Dijk in Volendam. Vanuit Amsterdam reisde je per stoomboot of met de tram naar Monnickendam. De populaire schilder Jozef Israels nam zijn leerlingen mee naar Marken op excursie.
Wiermaaiers ten zuiden van het eiland Wieringen. Het wier van het voormalige eiland was van groot belang voor de dijken. Maar het werd gebruikt voor meer: men vulde er matrassen mee en bij de drogist was wier verkrijgbaar als middeltje tegen reumatische pijnen. (ZZM)Dialect in aanzien
Studie van het eigen verleden werd razend populair en steunt tegenwoordig op wetenschappelijke belangstelling. Het Westfries Genootschap speelde hierin sinds zijn oprichting in 1924 een belangrijke rol. Zelfs het traditioneel verfoeide Westfriese dialect staat momenteel in aanzien. De naam ‘Westfries’ wordt met trots gedragen.
Zeker, de tijden van vóór 1288 zullen niet terugkeren. Ook zal niemand de pogingen van François Maelson, de vermaarde zestiende-eeuwse pensionaris van Enkhuizen, willen herhalen om voor West-Friesland eigen souvereiniteit te verwerven. Daarvoor is de integratie met niet-Westfriezen die hier zijn komen wonen, te ver gevorderd. De Westfries is bovendien gastvrij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden evacuees uit het gebombardeerde Den Helder en uit de geïnundeerde Wieringermeer opgenomen bij hun ‘buren’ in West-Friesland. Zoals er aan het begin van de oorlog veel vluchtelingen uit Soest en andere plaatsen uit oorlogsgebieden gastvrij ontvangen werden, evenals talrijke onderduikers uit de grote steden die hier een goed heenkomen hadden gezocht. Maar wie weet, zal iets van die Westfriese eigenheid, die tijdens de Tachtigjarige Oorlog het aanzien gaf aan een eigen College van Gecommitteerde Raden en een eigen Westfriese munt, in de toekomst doorklinken. En zal bijvoorbeeld het plan voor een soort ‘provincie’ West-Friesland, waar het Hoornse Tweede-Kamerlid Pieter van Akerlaken in 1840 voor pleitte, ooit nog eens bij een herindeling van Nederland gerealiseerd worden. Nederland, eenheid in verscheidenheid. En als resultaat van voortdurende gemeentelijke herindelingen een ‘Provincie West-Friesland’? Wie weet...
Gebruikte aafkortingen:
FHM : Frans Halsmuseum, Haarlem
HVS : Historische Vereniging Schagen
KNRM : Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschapij, IJmuiden
MBW : Museum Betje Wolff, Midden-Beemster
NRDR : Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers, Den Helder
PM : Purmerends Museum, Purmerend
RAA : Regionaal Archief Alkmaar
RANH : Rijksarchief Noord-Holland, Haarlem
SW : Streekarchief Waterland
SMA : Stedelijk Museum Alkmaar
WFM : Westfries Museum, Hoorn
ZMS : Zijper Museum, Schagerburg
ZZM : Zuiderzeemuseum, Enkhuizen
© 2000 Uitgeverij Waanders b.v., Zwolle
Druk: Waanders Drukkers, Zwolle
ISBN 90 400 1106 0
Deze aflevering is mede tot stand gekomen dankzij de financiële ondersteuning van de gemeente Hoorn en Coöperatieve Autobevrachting De Westfries BA in Zwaag.
De eerste bewoners van het dorp Slootdorp in de in 1930 drooggelegde Wieringermeer trekken in hun huizen. Slootdorp is het oudste dorp van de polder. (Gemeente Wieringermeer)