Sinds de 17de eeuw is papierknippen in Nederland een populair tijdverdrijf. Om de kunstwerken goed te behouden werden veel knipsels in dikke boeken bewaard. Daarom duiken bij tijd en wijle nog steeds knipsels op in oude bijbels. Dit 20ste-eeuwse bloemenmedaillon is van Elly Stroucken. (WFM)
Sinds de zeventiende eeuw werd het land overspoeld met spreuken, levenswijsheden, ontleend aan of geïnspireerd door de bijbel, spreukenboeken, de zondagse preek of emblematische gedichten, zoals die van ‘vader’ Jacob Cats, wiens werk naast de bijbel in vele gezinnen leidraad was voor de moraal. Emblematische gedichten bestaan uit een afbeelding, een opschrift en een (meestal) kort gedicht. Omstreeks 1800 waren ze op vele plaatsen te zien: binnenshuis op aardewerken borden, keurig in een lijstje of op gebruiksvoorwerpen, buitenshuis op boerderijen, kretten van boerenwagens, uithangborden en damhekken.
Arie Tergant (1773-1832) is een van de bekendste papierknippers uit West-Friesland. Deze papierkunstenaar uit Winkel verdiende zijn brood met het maken van silhouetten, bidprentjes en geboortekaartjes. Eén rebus is van hem bekend. Deze is hier afgebeeld. In het hart staat de levensles: “Vat den tijd en leer de wereld kenne.” (WFM)
Op een haardscherm in museumboerderij Vreeburg in Schagen staat te lezen: ‘Het vee zeer hoog geacht verkies ik tot mijn lot, de Zegen op mijn werk verwachte ik van God’ en ‘Ik schep ook mijn vermaak de aarde wel te bouwen. En met een jonge maagd eerlang te mogen trouwen’. Op een damhek in Opmeer stond tot ongeveer 1895: ‘Wie roemt op eigen kracht, bedriegt zichzelf helaas. Wie op een ander steunt, is nog veel groter dwaas’.
Boerinnen-knipvisites
Omstreeks 1900 kwamen Westfriese vrouwen en meisjes bijeen op zogenaamde boerinnen-knipvisites. Liedjes zingend en thee drinkend vermaakten ze zich met het knippen van vooral potten bomen, dat zijn in potten geplaatste bomen waarvan de vorm doet denken aan gesnoeide, geleide bomen.
Knipsel van J.C. de Bleijker uit 1748: ‘Amor vincit omnia’, oftewel: liefde overwint alles. Jan Cornelisz de Bleijker (1707-1783) was dominee te Alkmaar. (WFM)