Veelzijdig schrijver keerde in zijn werk vaak terug naar Oostwoud
Schrijver, dichter, essayist, literatuurrecensent en leraar Nederlands: Robert Anker was het allemaal. Hij wordt geboren op 27 april 1946 als Rengert Robert Anker in het timmermansgezin van Jan Anker en Eefje Jonker te Oostwoud. Robert heeft één zus, de tien jaar oudere Adri. Na de HBS-opleiding aan het Westfries Lyceum in Hoorn vertrekt hij naar Amsterdam om Nederlands te studeren en blijft daar wonen. Robert Anker overlijdt op 20 januari 2017, enkele dagen voor het verschijnen van zijn hooggeprezen laatste roman ‘In de wereld’.
Robert Anker is al jaren leraar Nederlands in Amsterdam als hij in 1979 debuteert met de dichtbundel ‘Waar ik nog ben’. Hij kijkt daarin terug op zijn jeugd in Oostwoud, hetgeen hij vaker doet in latere werken van zijn hand. Tot zijn prozadebuut in 1992 publiceert hij voornamelijk dichtbundels, waarvoor hij verschillende prijzen ontvangt. Ook is Anker vele jaren poëzierecensent bij de krant Het Parool.
Thuiskomst van kapitein Rob
In 1993 krijgt Robert Anker de F. Bordewijkprijs voor zijn prozadebuut ‘De thuiskomst van kapitein Rob’. Met een jongensnovelle, streeknovelle en een brief van de auteur aan zichzelf toen hij een jaar of vijf was, verwoordt Anker daarin het steeds weer in zijn werk terugkerende grote thema: het vertrek uit het dorp – ‘het paradijs’ – van zijn jeugd en vervolgens hoe dan je staande te houden in de grote stad.
„Ik ben als 21-jarige van buiten Amsterdam binnengekomen. Ik kwam vanuit een beschermd overzichtelijk dorpje in de grote, onoverzichtelijke stad terecht”, zegt de schrijver daarover in een interview met Het Parool. „Daar je plaats, je plek vinden, in alle betekenissen, dat is mijn thema. Een geestelijk onderkomen vinden, vrienden, een huis, werk.”
Libris Literatuurprijs
De veelzijdige auteur Robert Anker zit vaak in de jury van literaire prijzen en krijgt zelf in 2002 de Libris Literatuurprijs voor zijn tweede roman ‘Een soort Engeland’ (2001). 
Volop waardering dus, nog meer dan voor zijn debuutroman ‘Vrouwenzand’ (1998) die verschillend beoordeeld wordt in diverse recensies.
In 2004 stopt Anker met lesgeven en is voortaan fulltime schrijver. Dat levert in 2005 het autobiografische ‘Negen levens’ op. Dit keer een volledige terugkeer naar het Oostwoud uit zijn jeugd. De ondertitel ‘Een dorp als zelfportret’ geeft aan dat hij zijn persoonlijke ervaringen en de dorpsgebeurtenissen als een eenheid ziet. Alle details uit de eerste twaalf jaar van zijn leven komen als het ware mijmerend langs. Zeer herkenbaar voor degenen die in de jaren vijftig in een (Westfries) dorp zijn opgegroeid.
Zijn nog immer verbondenheid met Oostwoud blijkt ook in de loop der jaren uit diverse bezoeken van Anker aan bijeenkomsten van de Historische Vereniging Midwoud-Oostwoud.
Robert Anker wordt in 2008 voor een jaar stadsdichter van Amsterdam. Verwijzend naar zijn eerdere dichtbundels met ‘onmiskenbare Amsterdamse straatbeelden’ zegt hij daarover: „Ik zou het gek gevonden hebben als men voor het kiezen van een stadsdichter niet bij mij was uitgekomen.”
Volgens Robert Anker staat zijn achternicht Eefje Jonker (vooraan, vierde van links) op deze familiefoto uit “Het dagboek van Eefje Jonker”. Maar zijn zuster Adri zegt dat dat niet kan kloppen. Wel staat hun beider moeder op deze foto (vooraan, vijfde van links).
Dagboek van Eefje Jonker
Ondertussen blijft Anker in die jaren zowel poëzie als proza publiceren. Dan is er ineens in 2013 een opvallende uitgave: ‘Het dagboek van Eefje Jonker, bezorgd en van een nawoord voorzien door Robert Anker’, aldus het titelblad. Weer een terugkeer naar Oostwoud, maar nu met de dagboeken uit de periode 1928 tot 1956 van zijn achternicht Eefje de Zeeuw/Eefje Jonker, die Robert Anker op ‘wonderbaarlijke wijze’ via-via in zijn bezit heeft gekregen.
Een mooi verhaal, vinden sommige recensenten, maar heeft Anker het wellicht zelf geschreven? En Eefje Jonker is toch ook de meisjesnaam van zijn moeder? „Rob heeft het dagboek zeker niet verzonnen”, vertelt zijn zuster Adri Knijn-Anker in het najaar van 2017. Ze is dan 80 jaar en woont in Hoorn. „Mijn moeder Eefje Jonker had echt een nicht die ook Eefje Jonker heette. Zij groeide als (onecht) kind op in een smidsgezin in Berkhout onder de naam Eefje de Zeeuw.”
Maar dat deze Eefje samen met Adri's moeder te zien is op een familiefoto van de familie Jonker uit 1920, die in het dagboek is afgedrukt, klopt volgens mevr. Knijn-Anker niet. Want pas op haar achttiende verjaardag in 1928 krijgt Eefje Jonker te horen wie ze werkelijk is. Diezelfde dag begint ze aan de dagboeken, die 85 jaar later in boekvorm uitgegeven zouden worden via haar achterneef.
In de wereld
Slechts enkele jaren later, in januari 2017, overlijdt Robert Anker na een kort ziekbed. Tegelijkertijd verschijnt zijn laatste boek, de historische roman ‘In de wereld’. Superlatieven alom voor de auteur, die ‘nog eenmaal al zijn schrijftalent heeft willen laten zien’, aldus een van de recensies. Zijn afscheid van het leven is in het boek al nabij. In de epiloog kijkt een bijna zeventigjarige terug: „Zelf ben ik ook bijna voorbij: over een maand word ik zeventig, ik bevind mij in de antichambre van de dood die mij elk moment binnen kan roepen.”
Publicaties (een selectie uit Robert Ankers poëzie en proza):
Waar ik nog ben (1979, poëziedebuut)
Van het balkon (1983, poëzie, Jan Campertprijs)
Nieuwe veters (1987, poëzie, Herman Gorterprijs)
De thuiskomst van kapitein Rob (1992, prozadebuut, F. Borderwijkprijs)
Vrouwenzand (1998, eerste roman)
Een soort Engeland (2001, roman, Libris Literatuurprijs)
Hajar en Daan (2004, roman)
Innerlijke vaart, zomerdagboek (2005, autobiografie)
Negen levens, een dorp als zelfportret (2005, autobiografie)
Heimwee naar (2006, poëzie)
Nieuw-Lelievelt (2007, roman)
Oorlogshond (2011, roman)
Dagboek van Eefje Jonker (2013)
Onvergetelijke toegewijde trouweloze tijd (2015, laatste poëziebundel)
In de wereld (2017, laatste roman)
Bronnen:
In memoriams en diverse recensies januari/februari 2017, o.m. in Het Parool en Noordhollands Dagblad.
Koninklijke Bibliotheek (www.kb.nl).
Uitgeverij Querido (www.singeluitgeverijen.nl/querido).
Diverse literaire websites.
Historische Vereniging Midwoud-Oostwoud.
Zie ook: DichterBij Robert Anker - vrije geluiden - VPRO
Gegevens aangeleverd en bewerkt door: Peter Smit te Alkmaar (2017).
